حقوق شهروندی یک اصل اساسی در هر جامعه است که به مردم حق نظارت بر منابع عمومی و هزینه‌های دولت را می‌دهد. یکی از این حقوق، حق دسترسی به اطلاعات است که به موجب آن، شهروندان حق دارند از نحوه هزینه شدن منابع عمومی مطلع شوند. آیا تخصیص  بودجه‌ها به درستی انجام می‌شود؟

شفافیت در تخصیص بودجه یکی از حقوق اساسی مردم است که در قوانین و اصول مختلف کشور مورد تأکید قرار دارد. طبق ماده ۵ قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات (مصوب ۱۳۸۸)، مراجع عمومی موظفند اطلاعات مالی، اداری و اجرایی خود را در دسترس عموم قرار دهند. بنابراین، مردم حق دارند بدانند که منابع مالی عمومی چگونه تخصیص داده می‌شود و به کجا می‌رود.

 پول مردم، حق مردم

تمام منابع مالی که برای پروژه‌های عمومی خرج می‌شود، پول مردم است. این منابع از مالیات‌ها، عوارض و سایر درآمدهای عمومی جمع‌آوری می‌شود. طبق اصل۸ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، "تمام درآمدهای عمومی باید به نحو صحیح و مطابق با موازین اسلامی در جهت تأمین رفاه و توسعه کشور هزینه شود." بنابراین کاملاً طبیعی است که مردم باید بدانند این پول‌ها به کجا می‌روند. وقتی شفافیت نباشد، اتفاقات زیادی ممکن است بیفتد که به نفع مردم نباشد. برخی از این اتفاقات عبارتند از:

۱_توزیع ناعادلانه منابع مالی: برخی شهرستان‌ها ممکن است نتوا‌نند سهم عادلانه‌ای از بودجه‌های تخصیصی را دریافت کنند.

۲_سوءاستفاده از منابع: وقتی که اطلاعات مالی روشن نباشد، امکان فساد و سوءاستفاده بیشتر می‌شود.

۳_کاهش اعتماد مردم به مسئولین: اگر مردم نتوانند به درستی بفهمند که پول‌های عمومی چطور مصرف می‌شود، اعتماد خود را به مسئولین از دست خواهند داد.

 مسئولیت مدیران کل استان در شفافیت بودجه‌ای چیست؟

مدیران کل استان‌ها به عنوان نمایندگان دولت در سطح استان‌ها مسئولیت دارند که تخصیص منابع مالی را به طور عادلانه و شفاف انجام دهند. طبق ماده ۱۶ قانون دیوان عدالت اداری (مصوب ۱۳۹۲)، مردم حق دارند از هرگونه تصمیمات و اقدامات اجرایی و اداری که بر حقوق آن‌ها تأثیر می‌گذارد، آگاه شوند و در صورت نیاز به آن اعتراض کنند.

مدیران کل همچنین موظف به ارائه گزارشات شفاف و قابل دسترس در مورد هزینه‌های تخصیص‌یافته به پروژه‌های مختلف هستند. عدم ارائه این گزارشات می‌تواند موجب ایجاد مشکلات حقوقی برای مسئولین و کاهش اعتماد عمومی گردد.

راهکارهای مردم برای پیگیری شفافیت بودجه‌ای

 برخی از راهکارهای عملی برای مطالبه‌گری شفافیت بودجه‌ای عبارتند از:

۱_پرسیدن از مسئولین محلی: اگر شما سوالی دارید درباره چگونگی تخصیص بودجه، می‌توانید از فرماندار ونماینده شهر خود بخواهید که توضیح دهند چگونه این منابع خرج می‌شود.

۲_شکایت به مراجع قانونی: طبق ماده ۵ قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات، مردم می‌توانند به راحتی از طریق دیوان عدالت اداری شکایت کنند و از مسئولین بخواهند که شفافیت بیشتری داشته باشند.

 سوالات مردم از مسئولین

۱_چرا برخی شهرستان‌ها نسبت به بقیه بودجه کمتری دریافت می‌کنند؟ آیا تصمیمات مربوط به تخصیص بودجه برای مردم هر شهرستان توضیح داده می‌شود؟

۲_چگونه می‌توانیم مطمئن شویم که پول‌های عمومی در شهرستان‌ها به درستی خرج می‌شود و برای بهبود زندگی مردم استفاده می‌شود؟

۳_آیا مردم نباید از هزینه‌های تخصیص‌یافته به پروژه‌ها و خدمات عمومی مطلع شوند و از مسئولین بخواهند که جزئیات بیشتری در این زمینه ارائه دهند؟

بودجه‌های عمومی متعلق به مردم است؛ پس مردم باید بدانند چطور و کجا خرج می‌شود.

• نویسنده : یزدفردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا